Sfeerfbeelden van het netwerkevent © Filip Erkens
In januari 2023 startte de pilootfase rechtstreeks toegankelijke hulp (RTH) met maar liefst 111 initiatieven over heel Vlaanderen. De verscheidenheid aan projecten is groot. Maar wat ze allemaal bindt, is de nadruk op vraagsturing, flexibiliteit, lokale verankering en intersectorale samenwerking. Op 15 september maakte het VAPH in Brussel een stand van zaken op.
Het netwerkevent met alle pilootprojecten was informatief, maar vooral inspirerend en interactief. Deelnemers konden vragen stellen, er waren panelgesprekken en discussietafels.
Administrateur-generaal James Van Casteren van het VAPH verwelkomde de 200 deelnemers en dankte hen voor hun engagement. “Laat ons ervaringen uitwisselen en elkaar inspireren, zodat we samen de vernieuwde RTH vorm kunnen geven.” Van Casteren wees erop dat we nog altijd in de pilootfase zitten en dat het dus voor iedereen nog wat zoeken is.
Vervolgens maakte Ann Van Den Abbeele van het team Beleid van het VAPH een stand van zaken op. Bijna alle pilootprojecten komen stilaan op kruissnelheid, al is er nog veel ruimte voor groei. De projecten worden de komende maanden van nabij opgevolgd om te zien welke ervan op langere termijn levensvatbaar en duurzaam zijn.
Om de ervaringen van de gebruikers met de vernieuwde RTH te vatten, wordt in samenwerking met de Universiteit Gent een vragenlijst ontwikkeld. Onderzoekster Eva Pattyn gaf een stand van zaken van het onderzoek en ging gedurende het panelgesprek in debat met experts en publiek over de geplande bevraging. Ook Vlaams minister van Welzijn Hilde Crevits kwam langs om haar steun aan de initiatieven uit te spreken. “RTH biedt een grote meerwaarde en dat moeten we nog meer zichtbaar maken”, aldus de minister. Zij benadrukte dat RTH veel meer is dan de ‘wachtkamer voor een persoonsvolgend budget’.
Van elk project waren twee vertegenwoordigers uitgenodigd op het netwerkevent. Tussen de panelgesprekken en de discussietafels door, polsten we enkelen van hen over hun initiatief.
Laat ons ervaringen uitwisselen en elkaar inspireren, zodat we samen de vernieuwde RTH vorm kunnen geven.
Handicap in CAW-huizen
Het project ‘Handicap in CAW-huizen’ wil de handicapspecifieke kennis in de eerste lijn versterken. Vier vergunde zorgaanbieders – Ondo, Mobilant, OLO-Rotonde en De Vijver – werken daarvoor samen met het Centrum Algemeen Welzijnswerk (CAW) Antwerpen. “Elk van de vier VAPH-partners neemt deel aan het casusoverleg in een CAW-huis”, vertelt Katrien Kuti van De Vijver.
“Is er een CAW-cliënt met een handicap, dan geven wij tips en advies. Mensen komen vaak met een algemene vraag naar het CAW. Maar daarachter schuilt dikwijls een ander verhaal, met onderliggend soms het omgaan met een beperking. Wij volgen die cliënten samen met het CAW mee op. De CAW-medewerkers blijven het eerste aanspreekpunt, maar zij kunnen op ons een beroep doen. Door die outreachende en vraaggestuurde ondersteuning maken we zowel voor het CAW als voor de cliënten het verschil.”
Door outreachende en vraaggestuurde ondersteuning maken we zowel voor het CAW als voor de cliënten het verschil.
Casa Corlien
Van een andere orde is ‘Casa Corlien’ in Limburg. Het is een project voor gespecialiseerde thuisoppas van vzw Stijn. “We organiseerden al enige tijd met vrijwilligers een thuisoppasdienst (nRTH) voor kinderen met een medische zorgnood”, zegt Valerie Vervisch. “Dankzij het RTH-pilootproject kunnen we de vrijwilligerswerking halftijds versterken met een verpleegkundige. Dat maakt een enorm verschil.”
“We willen namelijk dat ouders op ons kunnen rekenen. Dat lukt niet altijd als je louter met vrijwilligers werkt. Ouders van kindjes met een medische zorgnood moeten af en toe op adem kunnen komen. Belangrijk daarbij is dat er een vaste oppas is, zodat er een vertrouwensband met het kind en de ouders kan groeien. Het is dan ook niet zomaar een oppas, maar een gespecialiseerd hulpverlener die ook verpleegkundige handelingen stelt. Het project loopt goed, want de nood aan dit soort ondersteuning is groot.”
Netwerkversterkende coaching relatievorming en seksualiteit
In Brussel en Vlaams-Brabant is er onder meer het project ‘Netwerkversterkende coaching in het kader van relatievorming en seksualiteit bij mensen met een beperking’. Het is een initiatief van Zonnelied vzw.
“Seksualiteit en relatievorming zijn gevoelige onderwerpen als het over mensen met een verstandelijke handicap gaat”, vertelt Greta Leire van Zonnelied. “Het gebrek aan kennis daarover, leidt vaak tot handelingsverlegenheid. Ook in de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) en het welzijnswerk, die wel vaker met personen met een verstandelijke handicap werken. Daarom willen we outreachend onze jarenlange kennis over en ervaring met dit thema met die andere sectoren delen.”
“Veel vragen van mensen met een handicap worden onder de mat geschoven, omdat teams de dialoog daarover niet durven aangaan. Wij willen die teams ondersteunen en ze op hun gemak stellen, zodat ze seksualiteit en relatievorming op een spontane manier leren bespreken. We werken samen met de netwerken GGZ in Brussel. Daarnaast zoeken we toenadering met de eerstelijnszones.”
“Hoe meer we erin slagen het thema seksualiteit en relatievorming bespreekbaar te maken, hoe beter. Mensen met een handicap hebben recht op seksualiteit en relaties. Tegelijk moeten we voor elke persoon afwegen wat mogelijk is. Het thema bespreekbaar maken, werkt ook preventief. Door mensen met een verstandelijke handicap te empoweren, willen we ook grensoverschrijdend gedrag voorkomen.”
“Door mensen met een verstandelijke handicap te empoweren, willen we ook grensoverschrijdend gedrag voorkomen.”
Hands-on!
Uit West-Vlaanderen komt dan weer het project ‘Hands-on!’ van vzw Ubuntu Achtkanter, vzw De Hoge Kouter en de branding WAAK vzw in Kortrijk. “Samen ondersteunen we eerstelijnsdiensten in het omgaan met cliënten met een handicap”, zegt Sien Vanhauwaert van De Branding. “Die ondersteuning kan verschillende vormen aannemen, afhankelijk van de vraag en de nood: duobegeleiding, outreachend kennis delen over verschillende handicapspecifieke thema’s zoals autismespectrumstoornis (ASS) of SEO (sociaal-emotionele ontwikkeling), aansluiten op een casusbespreking …”
Het project werkt al met diverse eerstelijnspartners samen: CAW, OCMW, scholen maar bijvoorbeeld ook psychiatrische ziekenhuizen kunnen een beroep doen op ‘Hands-on!’. “Voor een psychiatrisch ziekenhuis is het niet altijd evident om therapie te geven aan een patiënt met een verstandelijke handicap of ASS. Wij brengen op maat onze expertise in”, zegt Evy Vankeirsbilck van De Hoge Kouter. “Hulpverleners in de eerste lijn hebben dikwijls ook te hoge verwachtingen van mensen met een verstandelijke handicap. Dan staan wij soms op de rem.”
“De eerste weken van het pilootproject hebben we fel ingezet op de bekendmaking van ‘Hands-on!’, maar de bal is nu goed aan het rollen. Steeds meer partners uit andere sectoren vinden ons. Zo leren we elkaar ook beter kennen, over de sectoren heen. Daar vaart iedereen wel bij, de cliënten op de eerste plaats”, zegt Sien.
“We willen dit project niet meer loslaten. En als we echt mogen dromen ... breiden we het graag uit.
Want we willen graag nog meer cliënten en hulpverleners ondersteunen en verbinden in de toekomst,” besluit Evy.
Dit zijn maar vier voorbeelden van de 111 pilootprojecten RTH die in januari 2023 van start gingen. De projecten zijn erg uiteenlopend en focussen op heel diverse thema’s als respijtzorg, inclusie, buurtwerk, dagactiviteiten, samenwerking met de eerste lijn en mensen wegwijs maken. Sommige projecten richten zich op volwassenen, andere op kinderen, jongeren of jongvolwassenen. Een overzicht van alle RTH-pilootprojecten vindt u op www.vaph.be/pilootfase-rth-initiatieven/algemeen.
Het netwerkevent kende veel bijval. De deelnemers deelden ervaringen en putten inspiratie uit elkaars verhalen. De projecten zetten nu alle zeilen bij voor de laatste fase van de pilot. De erkenning loopt tot en met 30 juni 2024 en kan na een gunstige evaluatie verlengd worden. Het VAPH volgt alles van nabij op. Samen zorgen we ervoor dat de RTH van de toekomst nog beter inspeelt op de noden van de mensen, met de nadruk op vraagsturing, flexibiliteit, lokale verankering en intersectorale samenwerking.