De werking van het VAPH situeert zich binnen een meervoudige beleidscontext. Achtereenvolgens schetsen wij de internationale en Europese beleidsruimte.
De VN-Conventie en het burgerschapsmodel
De VN-Conventie
Principe
De VN-Conventie inzake de rechten van personen met een handicap vertrekt vanuit het principe dat personen met een handicap volwaardige mensen met gelijke rechten zijn. De conventie wil ervoor zorgen dat personen met een handicap een volledig en gelijk genot hebben van alle mensenrechten. Zij creëert geen nieuwe rechten, vermits de rechten van personen met een handicap al vastgelegd zijn in andere, algemene mensenrechtenverdragen. De conventie preciseert wel een aantal rechten en het verbod op discriminatie in een aantal domeinen. Zij stelt ook een code op voor de toepassing van die rechten.
Maatregelen
De VN-Conventie voorziet maatregelen op de volgende gebieden: de toegankelijkheid van gebouwen en diensten, de bescherming van kinderen met een handicap, het recht op gezondheidszorg en revalidatie, de discriminatie op de werkvloer, het recht op eigendom en de toegang tot financiële diensten, het recht op een aangepaste levensstandaard, de sociale bescherming, het recht op privacy en de toegang tot medische gegevens, en het recht op een evenwaardige deelname aan het cultureel leven.
U kunt hierna de tekst van de VN-Conventie raadplegen.
VN-Conventie inzake de rechten van personen met een handicap
De basis: het burgerschapsmodel
De basis voor de VN-Conventie
De VN-Conventie wil ervoor zorgen 'dat personen met een handicap het volledig en gelijk genot hebben van alle mensenrechten. Het verdrag heeft als basisgedachte dat personen met een handicap volwaardige mensen met gelijke rechten zijn.' De basis voor dit streven is terug te vinden in het 'burgerschapsmodel'. Daarin staat de 'kwaliteit van het leven' centraal.
Klemtonen
Het burgerschapsmodel is een inclusief sociaal model, dat de klemtoon legt op de mogelijkheden, de individuele vaardigheden, de persoonlijke autonomie en de sociale solidariteit. Bij de vertaling van deze sleutelelementen naar de voorwaarden voor een maximale realisatie van de kwaliteit van het leven dringen zich een aantal vaststellingen op.
Voorwaarden voor een goede levenskwaliteit
De opvoeding, in het bijzonder het onderwijs, een volwaardige tewerkstelling, een aangepaste behuizing, de deelname aan het sociaal-cultureel leven en het inkomen vormen samen de basisvoorwaarden om de persoon met een handicap toe te laten zijn eigen mogelijkheden te ontdekken, zich te ontplooien en zijn individuele vaardigheden aan te scherpen.
De integrale toegankelijkheid op alle terreinen van het maatschappelijk leven (mobiliteit, algemene dienstverlening, sociaal-culturele sector, sport,...), de zelfsturing (vraagverduidelijking, persoonlijke levensplanning,...) en een vraaggestuurde ondersteuning versterken de persoonlijke autonomie van de persoon met een handicap.
De mogelijkheid om gebruik te maken van alle beschikbare dienstverlening, zowel op het vlak van de (geestelijke) gezondheidszorg als op het vlak van andere publieke en welzijnsdiensten (thuiszorg, ouderenzorg, handicapspecifieke ondersteuning,...) vormt een concrete uitdrukking van de sociale solidariteit. Zo ook de bevordering van de netwerkondersteuning (sociaal netwerk, mantelzorg) in de directe omgeving van de persoon met een handicap.
Het burgerschapsmodel maakt duidelijk dat de opdrachten van de overheid ten aanzien van de persoon met een handicap verspreid zijn over alle staatsniveaus, alle beleidsdomeinen en alle sectoren van het welzijnsbeleid.
De Raad van Europa
Situering van de Raad van Europa (RvE)
De Raad van Europa is opgericht in 1949 en is de oudste politieke organisatie van het continent. In 2009 vierde de Raad al zijn 60e verjaardag! De hoofdzetel van de Raad van Europa is gevestigd in Straatsburg. In 2008 waren 47 staten lid.
De Raad van Europa is opgericht met de volgende doelstellingen:
- de bescherming van de mensenrechten, de parlementaire democratie en de naleving van de wet;
- de gelijkstelling van de wettelijke en sociale praktijken binnen de lidstaten;
- de promotie van de Europese identiteit, als gemene deler van de verschillende culturen.
De betrokkenheid van het VAPH bij de werking van de Raad van Europa
Het VAPH wordt sinds enige tijd onrechtstreeks op de hoogte gehouden van de werkzaamheden van de Raad van Europa inzake het thema handicap via intra-BE-coördinatie door de FOD Sociale Zekerheid. Mogelijkheden tot input van aandachtspunten rond het thema handicap zullen voorzien worden om het werk van de Belgische permanente vertegenwoordiging rond dat thema verder te faciliteren.
De nieuwe strategie van de Raad van Europa inzake de volledige inclusie van personen met een handicap voor de periode 2017-2023
De tekst van de goedgekeurde nieuwe strategie voor de lopende bestuursperiode 2017-2023 vindt u op de website van de Council of Europe(opent nieuw venster).
De Europese Commissie
Het VAPH vertegenwoordigt sinds jaar en dag mee België in een beurtsysteem met de overige Belgische administraties met bevoegdheid voor het beleid ten aanzien van personen met een handicap, binnen de Disability High Level Group (DHLG) van de Europese Commissie (EC). Maar daar zal wellicht in de loop van dit jaar nog een eind aan komen. In de nieuwe Europese Strategie inzake de Rechten van Personen met een Handicap 2021-2030 is immers voorzien dat de DHLG vervangen wordt door een zogenaamd ‘handicapplatform’, waarin niet langer de bevoegde administraties inzake handicap vertegenwoordigd zijn, dan wel de focal points in uitvoering van het VN Verdrag.
Jaarlijks brengt de Commissie een rapport uit over de uitvoeringsstatus van het VN Verdrag binnen de 28 aangesloten lidstaten van de EU. De EU heeft trouwens zelf ook het VN Verdrag geratificeerd en ondertekend en is dus zelf gevat door de rapporteringsverplichtingen die hieruit voortvloeien.
De Europese Commissie lanceerde een nieuwe Europese Strategie inzake de Rechten van Personen met een Handicap(opent nieuw venster).
De hoofdpunten van die nieuwe Europese Strategie zijn:
- verzekeren van de EU-rechten voor personen met een handicap, met als speerpunt onder meer de nagestreefde uitrol van de European Disability Card (EDC) tegen 2023 in alle lidstaten
- verhoogd inzetten op zelfstandig wonen en recht op autonomie en vrije keuze om te wonen waar, en met wie men wil. Focus op de-institutionalisering
- non-discriminatie en gelijke kansen garanderen, o.a. middels het verhoogd inzetten op gelijke toegang tot alle levensdomeinen voor elke persoon met een handicap