Wat zijn woon- en leefkosten?

Een persoonsvolgend budget is een budget op maat waarmee budgethouders zorg en ondersteuning kunnen betalen. Daarnaast hebben zij zoals iedere burger ook woon- en leefkosten. Die kosten moeten ze net als iedereen met hun eigen inkomen betalen. Dat inkomen kan bijvoorbeeld bestaan uit loon uit werk, een inkomensvervangende tegemoetkoming en andere inkomsten. 

Het persoonsvolgend budget (PVB) is een budget op maat waarmee meerderjarigen zorg en ondersteuning kunnen inkopen binnen hun eigen netwerk, bij vrijwilligersorganisaties, individuele begeleiders, professionele zorgverleners en bij door het VAPH vergunde zorgaanbieders.

Een inkomen is geld dat iemand krijgt door te werken (bv. loon), door een uitkering (bv. inkomensvervangende tegemoetkoming), door opbrengsten uit vermogen (bv. verhuur van een appartement) en dergelijke.

Woonkosten omvatten de vergoeding voor het gebruik of de huur van een woning, kamer, studio of appartement en eventueel gemeenschappelijke ruimtes. Ook het gebruik van water, verwarming en elektriciteit en de vergoeding van normale en kleine herstellingen voor de gebruikte ruimtes kunnen aangerekend worden als woonkosten. 

Voor sommige mensen is het nodig om hun kamer, leefruimte, de badkamer … aan te passen omwille van hun handicap of specifieke hulpmiddelen in te zetten. Voor een aantal van die aanpassingen of hulpmiddelen krijgt de vergunde zorgaanbieder middelen van de overheid (bv. via het Vlaams Infrastructuurfonds voor Persoonsgebonden Aangelegenheden (VIPA)). In dat geval mogen die kosten niet als woonkosten aangerekend worden. 

Leefkosten hebben te maken met het levensonderhoud, namelijk:

• voeding
• drank
• onderhoud en schoonmaak van de woning en de gemeenschappelijke ruimtes
• aansluiting op internet en aansluiting van tv en telefoon
• was- en strijkservice
• medicatie
• verzorgingsproducten
• kleding
• vervoer
• ontspanning
• abonnementen
• verzekeringen

Wie een kleine kamer heeft, betaalt minder dan iemand die in een ruime studio woont. Wie zijn eigen lunch meebrengt naar het dagcentrum, betaalt minder dan iemand die er een warme maaltijd krijgt.

In overleg met het collectief overlegorgaan kan een systeem van woon- en leefkosten uitgewerkt worden dat aansluit bij de wensen van de gebruikers en dat haalbaar is voor de zorgaanbieder.

In tegenstelling tot personen die een bijdrage betaalden, hadden personen die zelf woon- en leefkosten betaalden geen gewaarborgd inkomen of socioculturele toelage. Dat zorgde voor een ongelijkheid tussen gebruikers afhankelijk van hoe ze hun ondersteuning organiseerden. Door een uitbreiding van het systeem van woon- en leefkosten wordt die ongelijkheid rechtgetrokken. 

Wie moet woon- en leefkosten betalen?

De volgende personen moeten sinds 2017 woon- en leefkosten betalen:

• personen die een persoonsvolgend budget ter beschikking hebben
• gebruikers van observatie-, diagnose- en behandelingsunits (ODB-units)
• personen met een ernstig niet aangeboren hersenletsel (NAH) of tetraplegie die ondersteund worden via directe financiering
• gebruikers van forensische VAPH-unit voor geïnterneerden 
• personen die ondersteund worden via directe financiering voor geïnterneerden 

Zijn vervoerskosten leefkosten of ondersteuningskosten?

Het is mogelijk om vervoerskosten aan te rekenen als leefkosten, ondersteuningskosten of een combinatie van beiden. Leefkosten betaalt u uit uw inkomen (vb. loon, vervangingsinkomen,...). Ondersteuningskosten kunt u betalen met uw persoonsvolgend budget.

Vaak organiseert de vergunde zorgaanbieder vervoer van en naar de dagbesteding. Een aantal zorgaanbieders biedt ook vervoer aan, op maat van de ondersteuningsnoden van individuele gebruikers, zoals vervoer naar de dokter of om inkopen te gaan doen. Het VAPH vraagt de zorgaanbieders samen met de gebruikers alternatieven voor de verplaatsingen te bekijken om een gepaste oplossing te vinden. De zorgaanbieder kan deze vervoerskosten aanrekenen als leefkosten, ondersteuningskosten of een combinatie van beiden. De principes omtrent het aanrekenen van vervoerskosten worden besproken met het collectief overlegorgaan. Daarbij wordt ook afgesproken welk deel van de vervoerskosten bij de zorgaanbieder een ondersteuningskost is en welk deel een leefkost. Uiteraard kunnen de kosten die al werden aangerekend als leefkosten niet nog eens worden aangerekend als ondersteuningskosten of omgekeerd.

Indien u een overeenkomst afsluit voor vervoer dat georganiseerd wordt door een persoon of organisatie die niet door het VAPH vergund is, mag u deze kosten volledig betalen met uw persoonsvolgend budget. De kosten die betrekking hebben op deze overeenkomsten worden volledig als ondersteuningskosten beschouwd. Het kan bijvoorbeeld gaan om een overeenkomst met een mindermobielencentrale, een persoon in loondienst, een taxi- of vervoersbedrijf, vrijwilligersorganisatie, … . Het is ook mogelijk om vervoerskosten te betalen met het vrij besteedbaar deel van uw persoonsvolgend budget. Een bijstandsorganisatie kan u helpen met het bekijken van uw mogelijkheden en het afsluiten van een overeenkomst voor vervoer.